کد مطلب:142012 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:236
اقتدار حزب اموی
معاویه، پسر ابوسفیان، كه منویات پدر را در سر داشت، كوشید تا از موقعیت به دست آمده بیشترین بهره را ببرد.
از اینرو، با حرص و ولع زیاد الوصفی به گرد آوردن قدرت و ثروت پرداخت. برای همین است كه آگاهان، بنیان گذار هزار ماه سیاه حكومت اموی را عثمان می دانند؛ زیرا به قول سید قطب:
«این دوران سیزده ساله حكومت عثمان بود كه از معاویه، معاویه ساخت و برای وی نیروی مال و سرباز و نیروی حكومتی در چهار گوشه ی شام گرد آورده بود» [1] .
اگر حضور صحابه جلیل القدر پیامبر و فضایی كه رسول خدا ایجاد كرده بود، مانع از آن شد ك خلفای اول و دوم، در دام رفاه طلبی، تجمل پرستی، شهوترانی و زر دوستی گرفتار آیند، نوبت به خلیفه ی سوم كه رسید، سنت پیامبر، بطور كامل به
فراموشی سپرده شد؛ بخشیدن ثروتهای مسلمانان به اطرافیان و خویشان، آنگونه كه در شب عروسی دخترش، دویست هزار درهم از بیت المال به دامادش حارث به حكم بخشید و در برابر اعتراض های زید بن ارقم خزانه دار بیت المال، فریاد زد: ابن ارقم كلیدهای خزانه ی بیت المال را بگذار! ما شخص دیگری را برای این كار پیدا می كنیم! این گفتار و رفتار بدعتی بود كه پیش از آن در اسلام سابقه نداشت.
«نمونه های این گشاد بازی ها در دوران عثمان زیاد است؛ او روزی به زبیر 600000 و به طلحه 200000 درهم داد و یك پنجم مالیات آفریقا را به مروان بن حكم بخشید! [2] عبدالله بن خالد اموی را كه غایب بود، پس از بازگشت 300000 درهم بخشید. حكم بن العاص را كه پیامبر از مدینه بیرون كرده بود، فراخواند و صد هزار درهم به او عطا كرد و خمس مالیات آفریقا را برای او مسلم داشت. بازار مدینه را به پسر وی حارث به همراه مالی وافر واگذار كرد [3] كه موجب اعتراض صحابه پیامبر از جمله علی (ع) گردید. او آشكارا مسیر خود را از راه خلفای پیشین جدا می دانست.» [4] .
پیدایش اختلافات طبقاتی، دور شدن از سنت نبوی، و در برابر، اعتراضهای صحابه ی پیامبر، سرانجام به یك انفجار و شورش مبدل شد؛ شورشی كه به رغم تلاشهای مصلحان بزرگی چون علی (ع) به قتل خلیفه سوم انجامید.
«هنگامی كه وی كشته شد، نزد خزانه دار او یك صد و پنجاه هزار دینار و یك میلیون درهم موجود بود و بهاء املاك او در وادی القرا و حنین و دیگر نواحی دویست هزار دینار بود و شتران و اسبان بسیاری داشت و هشت یك از متروكات زبیر پس از
مرگش پنجاه هزار دینار بود و او پس از مرگ، هزار اسب و هزار كنیز بر جای گذاشت و محصول طلحه از عراق در هر روز هزار شتر بود و او ده هزار گوسفند داشت و ربع ماترك او پس از مرگش بالغ بر هشتاد و چهار هزار دینار بود، و زید بن ثابت از شمس زر و سیم به اندازه ای بر جای گذاشت كه آنها را با تبر می شكستند و این علاوه بر اموال واملاكی بود كه بهای آنها به صد هزا دینار می رسید. زبیر خانه ای در بصره و خانه ای دیگر در مصر وكوفه و اسكندریه برای خود بنیان نهاده بود و همچنین طلحه خانه ای در كوفه بنا كرد و خانه ای برای خود در عقیق بنا كرد كه سقفی بلند داشت و فضای پهناور بدان اختصاص داد و بر فراز دیوارهای آن كنگره ها بساخت» [5] .
عثمان، سفره ی بیت المال را گسترد و دست اطرافیانش را بر آن گشود، بویژه بنی امیه كه به تعبیر امیرالمؤمنین علی (ع) همانند شتران گرسنه، كه علفهای بهاری را می بلعند، بیت المال را می بلعند.
باری عثمان در برابر نصایح علی (ع) سخنی نداشت جز اینكه بگوید صله ی رحم انجام داده ام و كار بدی نكرده ام!
از اینرو، با حرص و ولع زیاد الوصفی به گرد آوردن قدرت و ثروت پرداخت. برای همین است كه آگاهان، بنیان گذار هزار ماه سیاه حكومت اموی را عثمان می دانند؛ زیرا به قول سید قطب:
«این دوران سیزده ساله حكومت عثمان بود كه از معاویه، معاویه ساخت و برای وی نیروی مال و سرباز و نیروی حكومتی در چهار گوشه ی شام گرد آورده بود» [1] .
اگر حضور صحابه جلیل القدر پیامبر و فضایی كه رسول خدا ایجاد كرده بود، مانع از آن شد ك خلفای اول و دوم، در دام رفاه طلبی، تجمل پرستی، شهوترانی و زر دوستی گرفتار آیند، نوبت به خلیفه ی سوم كه رسید، سنت پیامبر، بطور كامل به
فراموشی سپرده شد؛ بخشیدن ثروتهای مسلمانان به اطرافیان و خویشان، آنگونه كه در شب عروسی دخترش، دویست هزار درهم از بیت المال به دامادش حارث به حكم بخشید و در برابر اعتراض های زید بن ارقم خزانه دار بیت المال، فریاد زد: ابن ارقم كلیدهای خزانه ی بیت المال را بگذار! ما شخص دیگری را برای این كار پیدا می كنیم! این گفتار و رفتار بدعتی بود كه پیش از آن در اسلام سابقه نداشت.
«نمونه های این گشاد بازی ها در دوران عثمان زیاد است؛ او روزی به زبیر 600000 و به طلحه 200000 درهم داد و یك پنجم مالیات آفریقا را به مروان بن حكم بخشید! [2] عبدالله بن خالد اموی را كه غایب بود، پس از بازگشت 300000 درهم بخشید. حكم بن العاص را كه پیامبر از مدینه بیرون كرده بود، فراخواند و صد هزار درهم به او عطا كرد و خمس مالیات آفریقا را برای او مسلم داشت. بازار مدینه را به پسر وی حارث به همراه مالی وافر واگذار كرد [3] كه موجب اعتراض صحابه پیامبر از جمله علی (ع) گردید. او آشكارا مسیر خود را از راه خلفای پیشین جدا می دانست.» [4] .
پیدایش اختلافات طبقاتی، دور شدن از سنت نبوی، و در برابر، اعتراضهای صحابه ی پیامبر، سرانجام به یك انفجار و شورش مبدل شد؛ شورشی كه به رغم تلاشهای مصلحان بزرگی چون علی (ع) به قتل خلیفه سوم انجامید.
«هنگامی كه وی كشته شد، نزد خزانه دار او یك صد و پنجاه هزار دینار و یك میلیون درهم موجود بود و بهاء املاك او در وادی القرا و حنین و دیگر نواحی دویست هزار دینار بود و شتران و اسبان بسیاری داشت و هشت یك از متروكات زبیر پس از
مرگش پنجاه هزار دینار بود و او پس از مرگ، هزار اسب و هزار كنیز بر جای گذاشت و محصول طلحه از عراق در هر روز هزار شتر بود و او ده هزار گوسفند داشت و ربع ماترك او پس از مرگش بالغ بر هشتاد و چهار هزار دینار بود، و زید بن ثابت از شمس زر و سیم به اندازه ای بر جای گذاشت كه آنها را با تبر می شكستند و این علاوه بر اموال واملاكی بود كه بهای آنها به صد هزا دینار می رسید. زبیر خانه ای در بصره و خانه ای دیگر در مصر وكوفه و اسكندریه برای خود بنیان نهاده بود و همچنین طلحه خانه ای در كوفه بنا كرد و خانه ای برای خود در عقیق بنا كرد كه سقفی بلند داشت و فضای پهناور بدان اختصاص داد و بر فراز دیوارهای آن كنگره ها بساخت» [5] .
عثمان، سفره ی بیت المال را گسترد و دست اطرافیانش را بر آن گشود، بویژه بنی امیه كه به تعبیر امیرالمؤمنین علی (ع) همانند شتران گرسنه، كه علفهای بهاری را می بلعند، بیت المال را می بلعند.
باری عثمان در برابر نصایح علی (ع) سخنی نداشت جز اینكه بگوید صله ی رحم انجام داده ام و كار بدی نكرده ام!
[1] عدالت اجتماعي، ص 378.
[2] ر.ك: عدالت اجتماعي در اسلام، سيد قطب، ص 369.
[3] فتوح، ابن اعثم كوفي، ص 316.
[4] عدالت اجتماعي در اسلام، ص 369.
[5] مقدمه ابن خلدن، ج 1، ص 391 و 392.